Borstvoeding Blog

MOEDERMELK DELEN: 'VAN EXCLUSIEF GEBRUIK NAAR MAATSCHAPPELIJKE GEWOONTE

In juni 2011 publiceerde het International Breastfeeding Journal bovenstaand artikel 24 waarin drie experts hun mening geven over het publiekelijk delen van moedermelk. Steeds meer landen (her)installeren moedermelkbanken en sinds enige tijd wordt via de sociale media tussen moeders onderling ook driftig moedermelk gedeeld. Terwijl sommige experts het onderling delen van moedermelk risicovol vinden, zijn er ook experts die juist vinden dat het gebruik van kunstvoeding méér risico’s met zich meebrengt voor de baby dan het delen van moedermelk onderling.

Wat vinden James E Akre (lid van International Board of Lactation Consultant Examiners), Karleen D Gribble (onderzoekster op het gebied van zuigelingenvoeding) en Maureen Minchin (IBCLC, schrijfster en onderzoekster) hier nu van?

Een groot hiep-hiep-hoera gevoel overviel mij toen ik dit las. Eindelijk mensen met professionele naamsbekendheid die langs een officieel kanaal de juiste vragen stellen. 'Wat is er mis met het onzelfzuchtig delen van moedermelk tussen moeders? Zij wensen elkaars baby's toch een goede start in het leven toe?'

De biologische norm;

Na zeven jaar het fenomeen 'donormelk' bestudeerd te hebben en het Moedermelk Netwerk te beheren, ben ik van mening dat donormelk niet alleen gewenst is voor zieke of premature baby's maar ook voor gezonde kinderen als de mama niet voldoende of geen moedermelk kan geven. Helaas zijn er veel moeders in die laatste groep; via het brede internetkanaal vinden ze contact met elkaar en met moeders die moedermelk in overvloed hebben. De noodzaak en vraag naar donormelk voor gezonde zuigelingen wordt van onderaf omhoog geduwd en komt tot uiting via het World Wide Web. Met recht kan je stellen dat moeders van alle landen zich verenigen voor de gezondheid van hun baby's! Moedermelk is het biologische normvoedsel voor alle mensenbaby’s

Quote uit; ‘Milk sharing: from private practice to public pursuit’

'Sommige publieke gezondheidsdiensten hebben het initiatief van een non-profit, via internet geïnitieerd 'donor- moedermelk concept' afgekeurd. Hoewel het moedermelk-delen door een internationale aanbeveling wordt bekrachtigd als de beste optie na het gebruik van moedermelk van de eigen moeder 14, 15, wordt kunstmatige zuigelingenvoeding in de meeste situaties toch als eerste alternatief verkozen boven moedermelk. Dit ondanks het feit dat vrouwen in het verleden altijd hun melk al gedeeld hebben'.

Waarom deze afwijzing? Een aantal opties schieten te binnen:

1)      Onwetendheid en vooroordelen over donormelk;

Na zeven jaar te pionieren voor de herinstelling van reguliere, aan ziekenhuizen gekoppelde moedermelkbanken in Nederland is overduidelijk geworden dat de meeste gezondheidsdiensten in Nederland geen kennis meer hebben van de inzameling, veiligheid en distributie van moedermelk.  Het gebrek aan kennis brengt inderdaad onwetendheid en vooroordelen ten opzichte van donormelk teweeg.

Er zijn geen cijfers beschikbaar over hoeveel gezondheidsdiensten en ouders geen weet hebben van het fenomeen donormelk. Wel is bekend dat clinici donormelk niet als optie noemen omdat zij zeggen niet voldoende bewijs hebben dat gepasteuriseerde donormelk een volwaardig voedingsmiddel is 1 (hebben zij dan wel wetenschappelijk bewijs dat bewerkte kunstvoeding een volwaardig voedingsmiddel is?).

In de ogen van sommigen is het vies moedermelk van een andere moeder te gebruiken omdat  je lichaamsvloeistoffen nu eenmaal niet deelt. Dat klinkt aannemelijk maar we vergeten dan dat moedermelk door het moederlichaam juist gemaakt wordt om door een ander gedronken te worden. 2

Het delen van moedermelk zou verder gevaarlijk zijn omdat donormelk besmet kan zijn met ziektekiemen, medicatie of andere vervuilers maar de werkelijkheid is dat er maar weinig ziektekiemen melk besmetten 19, moedermelk verder bactericide en bacteriostatisch is 20,25, de ruime meerderheid van medicijnen maar in kleine hoeveelheden in moedermelk terecht komt 21 en ook kunstvoeding niet vrij is van vervuilers. 22,23

2)   Weerstand van de medische wereld tegen een systeem waar moeders een onafhankelijke controle hebben;

Het is een feit dat de moderne, geindustrialiseerde maatschappij gericht is op afhankelijkheid van bedrijven en experts in plaats van zelf dingen te regelen via buren, vrienden, bondgenoten en gelijkdenkenden.  Het steunen op eensgezinden voelt als een schandvlek terwijl we als mens al duizenden jaren op elkaar steunen. Betutteling van de medische wereld ligt ondertussen ver achter ons; 'de dokter’ is van zijn voetstuk gevallen en weet het niet altijd meer beter.

Zijn we terug op zoek naar oudere sociale formaties die ons als ‘zusters’ ondersteunen in het opvoeden van onze kinderen? 3

3)    Ongerustheid dat het delen van moedermelk tussen moeders onderling een bedreiging vormt voor bestaande moedermelkbanken.

Regelmatig roepen moedermelkbanken via internet moedermelkdonoren op. Volgens hen is er een tekort aan donormoedermelk en donoren. Het is goed voor te stellen dat zij vinden dat alle melk die gedoneerd wordt alleen voor zieke en premature zuigelingen beschikbaar moet zijn. Als moeders onderling melk gaan delenvoor gezonde zuigelingen dan blijft er minder over voor de moedermelkbanken. Maar is dat wel de werkelijkheid?

In Europa zijn 186 moedermelkbanken. 6  Zij distribueren donormelk aan premature baby’s of aan baby’s met een extreem laag geboortegewicht. Moedermelk die voor deze groep gekolfd wordt, moet aan strenge eisen voldoen en moet daarom onder bepaalde, voor sommige moeders té bewerkelijke, voorwaarden gekolfd worden.7, 8, 9, 10, 11, 12 Dit kan moeders afschrikken donor te willen worden.

Donormelk die gedoneerd wordt en niet aan de voorwaarden van een moedermelkbank voldoet, kan niet worden gebruikt en wordt weggegooid. 13 Human milksharing systemen voorzien gezonde baby’s in thuissituaties van donormelk. Melk die voor deze baby’s gekolfd wordt, hoeft aan minder strenge eisen te voldoen omdat het immuunsysteem van deze baby’s niet zo kwetsbaar is. Human milksharing systemen zijn dus méér toegankelijk voor moeders. Moedermelkbanken en Human milksharingsystemen bedienen twee verschillende doelgroepen.

‘Onbekend maakt Onbemind’

Verder is er dan nog de marketing kwestie om meer donoren te werven. Aan de hoeveelheid ‘likes’ op Facebook voor deze Milksharing systemen is te zien dat het fenomeen donormelk leeft onder moeders. Het is dan ook vreemd om te zien dat organisaties als HMBANA, UKAMB en de EMBA niet of nauwelijks zichtbaar zijn via social media en alleen  donoren oproepen via hun websites of andere websites.  Je hoeft geen wetenschapper te zijn om te verzinnen dat het gebruik van social media als marketingtool een enorme meerwaarde kan hebben.

‘Herinstelling van Moedermelkbanken’

Steeds meer landen herinstellen moedermelkbanken. Artsen raken meer en meer overtuigd dat moedermelk of donormelk de normvoeding is voor (zieke of premature) zuigelingen en dat deze kinderen meer problemen ervaren wanneer ze gevoed worden met kunstvoeding. Is het dan niet logisch dat de vraag naar donormelk hoger wordt?

Het artikel van Akre, Gribble en Minchin zegt verder:

'Er wordt niet gesteld dat het delen van moedermelk risicovrij is of dat het internet een ideaal platform is om het delen moedermelk van te promoten. Liever moedigen we gezondheidsdiensten aan dit initiatief nauwkeurig te onderzoeken, te bepalen wat er gebeurt en te voorzien in hulpmiddelen en leidraden om het delen van moedermelk zo veilig mogelijk te maken'.

De human milksharingplatforms zijn actief in meer dan vijftig landen en zijn één grote databank geworden van moedermelkdonoren en aanbieders van moedermelk. Een enkele voorziet gebruikers tevens van  richtlijnen voor veiligheid en behandeling van donormelk. De bedenkers van het systeem vinden dat ouders door al deze informatie 'goed geïnformeerd' kunnen kiezen welke melk zij willen gebruiken voor hun baby. 4,5

Het grootste probleem ligt in de grote hoeveelheid informatie die de human milksharingplatforms geven om een 'juiste keuze’ te maken.

Het concept van moedermelk delen tussen moeders onderling kan nauwkeuriger en veiliger worden uitgewerkt. Moedermelk is namelijk een vloeibaar immuunsysteem, noodzakelijk voor een gezonde start van een baby, maar er is een kleine mogelijk dat het een baby ziek maakt. Een goed en sluitend systeem draait om een zo compleet mogelijke screening van de donor en eventuele behandeling van de donormelk.

Kortweg gezegd is de manier van delen van moedermelk via internet té vrijblijvend.

Sommige human milksharingplatforms zijn  enorm groot en voor sommige gebruikers onoverzichtelijk 4, anderen verstrekken juist té weinig informatie om ‘goed geïnformeerd’ een keuze te kunnen maken. 5, 16, 17

Bij het grootste platform 4 is de vraag of alle belangrijke informatie wel goed wordt gelezen en op de juiste manier wordt geïnterpreteerd. De moeders of verzorgers van de baby's die moedermelk nodig hebben, moeten zelf beoordelen of de levenswijze van de moedermelkdonor correct is en zij moeten ook opdracht geven tot een bloedtest. Er bestaat geen verplichting en er is geen controle van de gegevens door experts.

De meeste websites zijn alleen in de Engelse taal te lezen. Je kunt de webvertaler er op los laten maar dan wordt de informatie nog vrijer interpreteerbaar.

Akre, Gribble en Minchin;

'Gezondheidsdiensten geven toe dat het leven is belast met risico's; ze ondersteunen patiënten met risicoverminderende en schadebeperkende protocollen in overeenstemming met deze risico's.

Waarom zouden er dan andere regels gelden voor baby's die de melk van hun moeder moeten missen?'

Op de website van de Nederlandse GGD kan je een grote hoeveelheid aan informatie vinden om de (volks)gezondheid te beschermen, bewaken en te bevorderen. Alle GGD aandachtsgebieden zijn onderverdeeld in vier strategische beleidsterreinen in de openbare gezondheidszorg. GGD Nederland houdt zich bezig met belangenbehartiging op deze strategische terreinen.

Helaas heeft de GGD en specifiek het JGZ geen protocol over het veilig voeden van donormelk aan je baby.

Het Moedermelk Netwerk probeert in Nederland aan deze bezwaren tegemoet te komen.

Het Nederlandse Moedermelk Netwerk is een website met een grote databank van moedermelkdonoren en ontvangers/gebruikers van moedermelk. De databank heeft de vorm van 'gereguleerde human milksharing'. Buiten het screenen en koppelen van moeders aan elkaar, geeft het ook richtlijnen uit voor veiligheid en behandeling van donormelk. Zij beperkt daarmee doelbewust de mogelijke risico's en schades die kunnen optreden wanneer moeders onderling melk delen;

Wanneer een donor zichzelf aanmeldt, wordt haar intakeformulier gescreend volgens de richtlijnen van moedermelkbanken. Haar bloed wordt getest zodra ze gekoppeld wordt aan een ontvanger/gebruikster die ook gescreend is. Melk mag uitgewisseld worden zodra de screening en bloedtest in orde zijn. Daarnaast krijgen beide partijen protocollen en instructies toegestuurd, zodat ze weten hoe de melk behandeld moet worden vóór gebruik. Naast het koppelen van de moeders staat het Moedermelk Netwerk daarna nog tot hun beschikking voor vragen en/of begeleiding.

Akre, Gribble en Minchin besluiten;

'Moeders zijn toonaangevend in dit initiatief. Moeders zullen altijd, ongeacht de bezwaren, hun melk blijven delen. Gezondheidsdiensten hebben een keuze: of aan de zijlijn blijven toekijken of meewerken om het melk delen zo veilig mogelijk te maken. Wij zijn van mening dat indien dit door moeders ontworpen milksharing model adequaat uitgevoerd, beheerd en geëvalueerd wordt er aanzienlijke mogelijkheden zijn voor het uitbreiden van de wereldvoorraad moedermelk en het verbeteren van de gezondheid van kinderen'.

‘De beste stuurlui staan aan wal’

Het is makkelijk commentaar te geven op ontwikkelingen in de maatschappij ook al zijn het oude gewoonten. Bij dezen doen we dan ook een oproep aan gezondheidsdiensten mee te denken hoe we het moedermelk delen nog efficiënter kunnen verwezenlijken zodat elke zuigeling toegang heeft tot donormelk.

1. Contemporary Ethical Issues in Human Milk-Banking in the United States.Donna J. Miracle, Kinga A. Szucs, Alexia M. Torke and Paul R. Helft
2. Milksharing and formula feeding: Infant feeding risks in comparative perspective. Gribble KD, Hausman BL.
3. The consequences of modernity. Anthony Giddens
4. Eats on Feets http://www.eatsonfeets.org/
5. HM4HB http://www.hm4hb.net/
6. EMBA http://www.europeanmilkbanking.com/index.html
7. Naslagwerk Donoren, Nederlandse Moedermelkbank
8. Richtlijn leefstijl en voeding Nederlandse Moedermelkbank
9. Richtlijn medicatie Nederlandse Moedermelkbank
10. Richtlijn R64 Nederlandse Moedermelkbank
11. Richtlijn Nederlandse Moedermelkbank
12. Richtlijn tijdens donatie en periode van afkolven Nederlandse Moedermelkbank
13. Leitlinien Frauenmilchbank http://neonet.ch/assets/pdf/2010__Leitlinien_Frauenmilchbank_d.pdf
14. World Health Organization: Guidelines concerning the main health and socioeconomic circumstances in which infants have to be fed on breastmilk substitutes. Thirty-ninth World Health Assembly.
15. WHO, UNICEF: Global Strategy for Infant and Young Child Feeding.
16. Café Mom Milkshare http://milkshare.birthingforlife.com/donorscreening
17. Only the Breast http://www.onlythebreast.com/buy-sell-donate-breast-milk/breast-milk-screening/
18. Only the Breast bloedtest http://www.onlythebreast.com/buy-sell-donate-breast-milk/breast-milk-donor-blood-test-oder-form/
19. Immunobiology of human milk; how breastfeeding protects babies. Lars A. Hanson, MD, PhD
20. Effect of environmental conditions on unpasteurized donor human milk. Rechtman DJ, Lee ML and Berg H.
21. Medicijnen en Borstvoeding; blijf Borstvoeding geven Borstvoeding.com http://www.borstvoeding.com/problemen/medicijnen/bv1.html
22. Dioxines – Voedingscentrum http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/dioxines.aspx
23. Moedermelk en Milieuverontreiniging – publicatie Vereniging Borstvoeding Natuurlijk
24. Milk sharing: from private practice to public pursuit. James E Akre, Karleen D Gribble and Maureen Minchin
25. Babyvoeding (THIP 2001-2) Werkgroep Infectie Preventie

Sun, 19 May